Babyopvang: een goede start?

Een bijdrage van onze gastblogger Simon Hay (KindeRdam)

Simon Hay

Er is de afgelopen tijd veel aandacht voor de allerjongsten, de baby’s. De eerste 1001 kritieke dagen staan hoog op de agenda van minister Hugo de Jonge, middels het Actieprogramma Kansrijke Start. Ook in de kinderopvang is de kwaliteit voor baby’s onderwerp van gesprek. Zo staat de nieuwe wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang vol met maatregelen om de kwaliteit voor de allerjongsten te verhogen. Het gaat bijvoorbeeld om de aangepaste beroepskracht-kindratio, het beperken van het aantal vaste verzorgers voor een baby en pedagogisch medewerkers die werken met baby’s moeten voor 2023 specifieke scholing gevolgd hebben. En toch maak ik me zorgen om het huidige aanbod van kinderopvang aan de allerjongste kinderen.

Verticalisering

Zo lijkt er sprake te zijn van ‘verticalisering’ van de kinderopvang, met andere woorden: baby’s, dreumesen en peuters worden steeds meer opgevangen in gemengde 0-4 groepen. Deze groepsindeling komt de baby’s én peuters niet ten goede [1]. Niet gek wat mij betreft, de pedagogisch medewerkers moeten in zeer verschillende behoeften voorzien van kinderen die net beginnen te wennen aan de wereld tot kinderen die bijna naar school gaan. Veel pedagogisch medewerkers blijken niet voldoende in staat om tegemoet te komen aan de specifieke behoeften van de allerjongsten [1]. Ook de inrichting van de groep is vaak niet optimaal voor baby’s, maar is een compromis. Het blijkt lastig een geschikte (fysieke) omgeving te creëren als binnen één groep kinderen van 0 tot 4 jaar worden opgevangen [2]. Baby’s worden veelal opgevangen in lawaaierige groepen.

De plank misslaan

Ik heb het idee dat we wel aanvoelen dat we meer moeten aansluiten bij de behoeften van jonge kinderen, maar ik zie ook dat we de plank vaak nog misslaan. Een voorbeeld hiervan is voor mij de Babypod [3], een apparaat dat tijdens de zwangerschap bij moeder wordt ingebracht waardoor het ongeboren kind al gestimuleerd kan worden in de ontwikkeling. Op de website staat dat de Babypod de neurologische ontwikkeling stimuleert en dat de ongeboren baby door muzikale stimulering in de baarmoeder leert vocaliseren. Welke gevolgen heeft dit voor de ontwikkeling van de baby? Is dit echt wat een kind nodig heeft of voorziet het in een (gecreëerde) behoefte van volwassenen? Ik denk het tweede.

Maar zelfs een goed initiatief kan nog te ééndimensionaal worden ingestoken. Bijvoorbeeld het Actieprogramma Kansrijke Start waarbij de aandacht voornamelijk uitgaat naar de fysieke veiligheid en verzorging van kinderen voor en vlak na de geboorte. Een voorbeeld hiervan is voor mij de gekozen insteek van het Actieprogramma: “Een baby die tijdens de eerste 1000 dagen van het leven blootstaat aan stress, rook, slechte voeding, mishandeling of andere risicofactoren, begint met een achterstand aan zijn of haar leven. Deze factoren zorgen ervoor dat kinderen zich op fysiek, mentaal en sociaal gebied minder goed kunnen ontwikkelen. Wat mij betreft moet de emotionele veiligheid, de opvoedkundige kant, meer benadrukt worden. Protectieve factoren als gehechtheid en het hebben van een sociaal netwerk worden wel genoemd, maar wat mij betreft blijft dit onderbelicht.

Aanpassen perspectief

Het is niet moeilijk om betere babyopvang te bieden:

• Bekijk de wereld veel meer vanuit het perspectief van de baby. Neem de tijd om de fysieke groepsruimte en het ritme van de dag meer af te stemmen op baby’s.
• Observeer en interpreteer wat de baby’s nodig hebben; troosten, verwoorden van ervaringen en gevoelens en uitleggen wat er om hen heen gebeurt, op maat uitdaging bieden of juist de gelegenheid geven om zelf te ontdekken.
• Zorg voor veel fysieke nabijheid voor de baby’s, dus meer op de grond bij hen zitten en ‘parkeer’ baby’s minder in hoge boxen en wipstoelen.
• Richt de groepsruimte zo in dat baby’s veel bewegingsvrijheid hebben om ongestoord te kunnen liggen, rollen, kruipen en uiteindelijk staan, lopen en rennen. Autonomie is ook voor baby’s belangrijk.
• Voer binnen de organisatie een gedegen discussie over de voor- en nadelen van werken in horizontale en verticale groepen. Neem daarin naast de financiële en planningstechnische overwegingen ook vooral de pedagogisch inhoudelijke argumenten mee [1] [2] [4].

Ik weet zeker dat de baby’s meer tevreden zullen zijn en daardoor ook de kans krijgen rustiger en meer op hun tempo aangepast te kunnen wennen aan de nieuwe omgeving buiten de baarmoeder. Baby’s kunnen dit niet zelf organiseren, het is aan ons. Een rustige start voor baby’s zal vooral positieve gevolgen hebben voor het welzijn van de baby’s zelf, maar ook voor de ouders en pedagogisch medewerkers. Niets is zo stressvol als een huilende baby.

Referenties

[1] https://www.monitorlkk.nl/C16-N41-Rapport-LKK-2017-2018.html

[2] Exploring childcare spaces. Young children’s exploration of the indoor play space in center-based childcare. Van Liempd, H.M.J.A. (2018).

[3] https://babypod.net/en/what-is-babypod/
[4] Kwaliteit van babyopvang. Een literatuurstudie. Vermeer, H.J. & Groeneveld, M.G. (2016).