door

Mehrnaz Tajik

Jongens én meisjes in de bouwhoek

Uitdagend spel in de bouwhoek voor jongens én meisjes

De bouwhoek is in iedere peuter- en kleutergroep te vinden. En dat is mooi, want bouwen is een belangrijke activiteit voor de ontwikkeling van kinderen. Maar uit onderzoek blijkt dat meisjes maar 2% van de speelwerktijd besteden in de bouwhoek, tegenover 25% van de jongens, terwijl zij niet verschillen in hun aanleg voor wetenschap en techniek. Met name de houding van professionals lijkt hier een rol in te spelen. Onbewust stimuleren volwassenen bepaald gedrag bij jongens en ander gedrag bij meisjes. Hoe kun je de bouwhoek verrijken zodat het uitdagend is voor zowel jongens als meisjes? Sleutelwoorden hierbij zijn varieer met materiaal, creëer mogelijkheden voor (rollen)spel en speel mee!

Waarom bouwen belangrijk is

Tijdens het bouwen doen kinderen belangrijke ervaringen op. Ze komen andere uitdagingen tegen dan in de huishoek. Kinderen ontwikkelen spelenderwijs het visueel ruimtelijk inzicht, zoals inzicht in vormen en hoeveelheden, het oriënteren in de ruimte en probleemoplossend denken. Het ontwikkelen van visueel ruimtelijke vaardigheden is een voorspeller voor de latere schoolprestaties. Maar bouwen blijkt ook belangrijk te zijn voor het opbouwen van zelfvertrouwen, het durven nemen van risico’s, het uitproberen van ideeën en het durven maken van fouten. Dit zijn waardevolle ingrediënten voor het leren en kenmerkend voor de bouwhoek. Wanneer een kind alleen iets bouwt speelt dit ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van zelfsturing. Een professional kan meespelen en vragen stellen om het spel verdiepen en het probleemoplossend denken en visueel ruimtelijk inzicht stimuleren. Kortom: bouwen is belangrijk voor de ontwikkeling van álle peuters en kleuters.

Onbewust stimuleren van stereotyperend gedrag

Maar waarom kiezen meisjes minder vaak voor de bouwhoek? Uit internationaal onderzoek[1] blijkt dat er geen verschillen zijn in aanleg voor prestatie in wetenschap en techniek. Jongens en meisjes zouden dus even goed moeten zijn in bouwen. Maar toch zijn er verschillen in spelkeuze en speelstijl. Een deel van die verschillen blijkt vooral te ontstaan door de houding en opvoeding van volwassenen ten opzichte van bouwen. Onbewust stimuleren veel volwassenen bepaald gedrag bij jongens en ander gedrag bij meisjes. Jongens worden meer gestimuleerd om te proberen, rennen, stoeien en klimmen. Meisjes worden gestimuleerd om te praten, verhalen te maken en samen te spelen. Onbewust ontmoedigen volwassenen het uitproberen en fouten maken bij meisjes.

In de meeste gevallen vinden volwassenen bouwen meer een jongensactiviteit. Leerkrachten denken dat jongens beter zijn in wetenschap en techniek dan meisjes [2] waardoor ze dit onbewust overbrengen op kinderen. Daarnaast reageren leerkrachten enthousiaster op bouwwerken van jongens, dan van meisjes [3].

Het is belangrijk dat volwassenen zich van hun eigen houding bewust zijn. Dan krijgen meisjes ook de kansen om hun talent voor bouwen en wetenschap en techniek te ontwikkelen en doen zij die rijke ervaringen op die zo belangrijk zijn voor hun ontwikkeling!

4 tips om de bouwhoek te verrijken

Met deze tips kun je de bouwhoek verrijken voor jongens én meisjes, zodat ook meisjes kunnen meedoen in de bouwhoek.

1. Zorg dat alle kinderen hun fantasie in het bouwen kwijt kunnen, bijvoorbeeld door attributen en verkleedkleding in de bouwhoek neer te leggen. Bijvoorbeeld verkleedkleding dat past bij het thema of een verhaal, zoals prinsessenjurken en harnassen. Op die manier worden kinderen eerder geprikkeld tot het bouwen van een kasteel of een paleis om daarna een verhaal uit te spelen. Je kunt ook rollenspel uitlokken door het neerzetten van spelmateriaal zoals plastic dieren, my little pony, poppen of mensfiguren, knuffels en speelgoed bomen.
2. Betrek de bouwhoek bij de andere hoeken. Wanneer de bouwhoek aansluit bij het thema, is het makkelijk om een fantasiespel te laten ontstaan die door alle hoeken gaat. Daarmee bereik je meer meisjes. Bijvoorbeeld: in de bouwhoek kan een dierentuin gebouwd worden die bezocht kan worden door kinderen van de huishoek. Wanneer er een auto of ander voertuig is gebouwd, kunnen de kinderen spelen dat ze ergens op bezoek gaan of naar de winkel rijden.
3. Gevarieerd en kosteloos materiaal is onmisbaar in de bouwhoek. Gevarieerd materiaal om de bouwwerken mee te decoreren geeft het spel nieuwe impulsen. Denk bijvoorbeeld aan lapjes, schelpen, buizen en kokers, stukjes tapijt, oude CD’s, dennenappels, boomschijven, bloemetjes en dergelijke. Belangrijk is niet alleen dat er goede basismaterialen aanwezig zijn, maar ook dat er voldoende variatie is in materialen.
4. Betrek meisjes actief door ze uit te nodigen in de bouwhoek. Speel mee, stel open vragen en ondersteun hen in het oplossen van problemen. Een geïnteresseerde en enthousiaste pedagogisch medewerker of leerkracht kan de betrokkenheid van alle kinderen vergroten .

Bronnen:

[1] OECD (2014), PISA 2012 Results: What Students Know and Can Do – Student Performance in Mathematics, Reading and Science (Volume I, Revised edition, February 2014), PISA, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264201118-en

[2] Jansen, EJM, Van Langen, AML, (2016) Attitudemeting wetenschap en technologie. Amsterdam: VHTO. Geraadpleegd van https://www.vhto.nl/cijfers-onderzoek/onderzoek/attitudemeting-wt/

[3] Geveke, C., & van Vondel, S. (2014). Meisjes en jongens: Verschillen in houding en gedrag tijdens wetenschap- en technologie activiteiten. Bètapunt Noord Magazine, 3, 16-17. Geraadpleegd van https://talentenkrachtgroningen.nl/wp-content/uploads/2015/11/Meisjes-en-jongensverschillen-tijdens-WTlessen.pdf

Beets Kessens, A., & Heijden, A. van der, (2013a). Bouwen! HJK, 41(4), 4-7.

Beets Kessens, A., & Heijden, A. van der, (2013b). Van hek tot hotel. HJK, 41(4), 10-13.

Gurian, M., Stevens, K. & King, K. (2011). Boys & Girls. Strategieën voor onderwijs aan jongens & meisjes in het basisonderwijs. Helmond: Uitgeverij Onderwijs Maak Je Samen.

Hanline, M.F., Milton, S. & Phelps, P.C. (2001). The relationship between preschool block play and reading and maths abilities in early elementary school: A longitudinal study of children with and without disabilities. Early Child Development and Care 180(8):1005-1017

Haren, van L. & Hillen, J (2015). Bouwen aan de bouwhoek. Creatief spelen voor jongens en meisjes. HJK, 43 (3), pag 28 – 31.

Haren, L. van, & Hillen, J. (2015). Ontdekken en experimenteren. HJK, 42(8), 30-33.

Heijden, van der, A. (2015). Bouwen J/M. Meisjes meer betrekken in de bouwhoek. HJK, 42 (6), pag 10 – 13.

Janssen-Vos, F. (1997). Spel en spelen. Assen: Van Gorcum.

Knobbe, L. (2012). Een klas vol jongens en meisjes. Amersfoort: Kwintesse.

Scholten, F. (2008). Geslachtsverschillen in het spelgedrag tussen jongens en meisjes. Bachelor thesis, Universiteit van Tilburg. Geraadpleegd van http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=113000

SLO. (2008). Bouw en doe je mee? Enschede: Stichting Leerplan Ontwikkeling.