door

Pauline Slot

Kinderparticipatie: juist nu ten tijde van een pandemie!

Deze blog van Nadine Correia  is oorspronkelijk geplaatst op onze zusterblog Primeiros Anos en verscheen ook eerder op earlyyearsblog.eu. Het blogbericht is vertaald en bewerkt door Pauline Slot.

Het recht op kinderparticipatie is vastgelegd in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind [1]. Al van jongs af aan hebben kinderen het recht om hun mening te uiten over zaken die hen zelf aangaan. Kinderen moeten dus betrokken worden in overleg en bij het nemen van beslissingen. Uiteraard aangepast aan hun leeftijd en ontwikkelingsfase. Ook in bijzondere situaties, zoals nu met COVID, is kinderparticipatie belangrijk [2].

Ervaringen van kinderen tijdens COVID: 5 bevindingen

In een recente studie in Engeland, Schotland en Nieuw-Zeeland zijn de perspectieven en ervaringen van 2-4-jarige kinderen en hun pedagogisch medewerkers ten tijde van COVID onderzocht. We lichten er vijf hoofdpunten uit:

1. Kinderen hebben gedetailleerde kennis van het virus. Zelfs jonge kinderen konden goed beschrijven wat COVID is, wat de effecten zijn op ons dagelijks leven en welke gevaren er zijn voor onze gezondheid, maar ook wat je kunt doen om jezelf te beschermen (dragen van mondkapjes en regelmatig handenwassen).
2. Kinderen zijn veerkrachtig en adaptief. Kinderen laten veerkracht zien in de mate waarin zij zich aanpassen aan COVID-gerelateerde veranderingen. Maar veel kinderen geven ook aan dat ze blij zijn als ze weer teruggaan naar de normale routines in de kinderopvang en ze weer met leeftijdsgenootjes kunnen spelen.
3. Spel is belangrijk. Het onderzoek liet zien dat kinderen meer waardering kregen voor de buiten (speel) ruimtes. En ook dat kinderen meer betrokkenheid lieten zien in spel en hun spel langer volhielden.
4. Het belang van de moedertaal. Meertalige kinderen zochten vaker contact en steun van pedagogisch medewerkers die hun moedertaal spraken.
5. Verschillende vormen van expressie. Kinderen wilden zich op verschillende manieren kunnen uiten ten aanzien van het virus en hun ervaringen. Sommige kinderen wilden hun verhalen delen, terwijl andere kinderen liever tekenden. Weer andere kinderen konden zich uiten met foto’s of door muziek te maken, of juist door stil te zijn. Geef kinderen dus de ruimte om zich op hun eigen manier te uiten.

3 redenen om kinderparticipatie van jonge kinderen te bevorderen

Kinderen moeten van jongs af aan betrokken worden en de gelegenheid hebben om invloed uit te kunnen oefenen op beslissingen die hen aangaan [3]. Maar juist in die vroege jaren blijkt kinderparticipatie het minst vanzelfsprekend. Hieronder noemen we drie redenen waarom het belangrijk is om meer naar kinderen en hun ideeën en ervaringen te luisteren, vooral in de opvang en educatie van jonge kinderen.

1. Vroege opvang en educatie leveren een essentiële bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en het kunnen participeren wordt gezien als een belangrijk kwaliteitscriterium [5]. In Europa gaat ongeveer 95% van de kinderen, onder normale omstandigheden, zo’n 30 uur naar de kinderopvang [6]. Om die reden is het cruciaal om rekening te houden met de behoeften, verwachtingen, ideeën en suggesties van kinderen om zo hun participatie in verschillende soorten activiteiten te stimuleren [7].
2. Pedagogisch medewerkers worden gezien als poortwachters die ervoor moeten zorgen dat kinderen kunnen participeren [8]. Met andere woorden, hun rol is essentieel in het zorgen dat ze de randvoorwaarden en mogelijkheden creëren waarin kinderen zichzelf kunnen uiten, waarin ze gehoord en gezien worden en waarin ze invloed kunnen hebben op (de dagelijkse) zaken die hen aangaan [9].
3. Het kunnen participeren is goed voor kinderen. Het luisteren naar kinderen en hun perspectieven draagt bij aan een hun welbevinden en geeft ze zelfvertrouwen. Daarnaast helpt het de pedagogisch medewerkers om hun aanbod nog beter aan te laten sluiten bij de wensen, behoeften en interesses van kinderen.

Hoe kun je kinderparticipatie vormgeven?

Stel jezelf de volgende vragen om te reflecteren op hoe jij omgaat met kinderparticipatie:

• In welke activiteiten waren kinderen meer of minder betrokken? En hoe komt dat denk je?
• Hoe vaak hebben kinderen mee kunnen denken over het aanbod van activiteiten, gebruik va materialen of de inrichting van de groep?
• Zijn kinderen gevraagd naar hun mening of hebben ze keuzemogelijkheden in hoe het reilt en zeilt in de groep?
• Wordt een kind als gelijkwaardige behandeld in de relatie met pedagogisch medewerkers?
• Hebben ze eigen ideeën of voorstellen mogen doen? En worden hun initiatieven serieus genomen?

Referenties

[1] United Nations Organisation (1989). United Nations Convention on the Rights of the Child. New York: United Nations.

[2] Eurochild (2020). Growing up in lockdown: Europe’s children in the age of COVID-19. 2020 Eurochild Report. Brussels: Eurochild. Te vinden op: https://www.eurochild.org/resource/growing-up-in-lockdown-europes-children-in-the-age-of-covid-19/

[3] Council of Europe (2021). Listen – Act – Change: Council of Europe handbook on children’s participation for professionals working for and with children. Strasbourg: Council of Europe. Te vinden op https://rm.coe.int/publication-handbook-on-children-s-participation-eng/1680a14539

[4] Such, C. (2014). History and development of children’s rights. In M. Kanyal (Ed.), Children’s rights 0-8: Promoting participation in education and care (pp. 7-25). New York, NY: Routledge.

[5] Sheridan, S. (2007) Dimensions of pedagogical quality in preschool. International Journal of Early Years Education, 15(2), 197-217. doi:10.1080/09669760701289151

[6] European Commission/EACEA/Eurydice (2019). Key Data on Early Childhood Education and Care in Europe – 2019 Edition. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.

[7] Lopes da Silva, I., Marques, L., Mata, L., & Rosa, M. (2016). Orientações Curriculares para a Educação Pré-Escolar [Guidelines for Preschool Education). Lisbon: Ministry of Education, Directorate-General of Education. Te vinden op https://www.dge.mec.pt/orientacoes-curriculares-para-educacao-pre-escolar

[8] Gal, T. (2017). An ecological model of child and youth participation. Children and Youth Services Review, 79, 57-64. doi:10.1016/j.childyouth.2017.05.029

[9] Lundy, L. (2007). ‘Voice’ is not enough: Conceptualising article 12 of the United Nations Convention on the Rights of the Child. British Education Research Journal, 33(6), 927–942. doi:10.1080/01411920701657033

[10] Sinclair, R. (2004). Participation in practice: Making it meaningful, effective and sustainable. Children & Society, 18, 106–118. doi:10.1002/chi.817

Enkele links

https://www.froebel.org.uk/news/young-childrens-views-of-covid-19-an-international-human-right-to-be-heard

https://www.youtube.com/watch?v=B5lGTYAnSYU&feature=youtu.be

https://www.karakteradvies.nl/kinderopvang/inspiratie/kinderparticipatie-en-spelvormen/