Blog
Langer spelen? Ja graag!
Monique Jeurissen
“Ik weet niet wat ik meemaak: na de heropening van de school heb ik opeens vijf lezende kleuters in mijn klas, zijn er drie die het opnieuw erg moeilijk vinden om afscheid te nemen van hun ouders en heb ik zeker vier kleuters die qua taalontwikkeling hebben stilgestaan” (leerkracht groep 1-2).
Muriel Neger
Veel leerkrachten zien zich voor een extra grote uitdaging staan met zulke grote ontwikkelingsverschillen in één groep. Hoe kan ik zowel uitdagen als ondersteunen om alle kinderen te laten groeien?
Langer spelen!
Een van de ‘knoppen’ waar je als leerkracht aan kunt draaien is de speeltijd. Een langere speeltijd geeft kinderen de gelegenheid om dieper in hun spel te komen, hun ideeën uit te werken en met materialen te experimenteren.
Kinderen langer laten spelen betekent ook dat jij meer tijd kunt nemen voor spelbegeleiding, om nog beter aan te kunnen sluiten bij de ontwikkelingsverschillen. Het uitproberen waard!
Verdieping en verbreding
Kinderen die meer aankunnen, hebben vaak complexere spelideeën, die meer tijd kosten om uitgespeeld te worden. Wanneer kinderen ervaren dat zij de tijd en ruimte krijgen om hun eigen spelideeën te onderzoeken en volledig uit te werken vergroot dat hun betrokkenheid. Ze raken meer verbonden met het spel waardoor het spel verrijkt. Het biedt jou als leerkracht meer ruimte om de tijd te nemen om hen te begeleiden in het verkennen van hun spelplan, hen de ruimte tot uitwerking te geven en verdieping en/of verbreding aan te bieden.
Ruimte voor ondersteuning en herhaling
Anderzijds biedt een ruimere speeltijd kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte meer gelegenheid om langer te experimenteren met materiaal. Maar ook om voorbeeldspelgedrag van hun klasgenoten te zien, samen te spelen en zelfstandig te spelen, naast de door de leerkracht begeleide spelmomenten. Extra tijd om opnieuw en/of verder te kunnen spelen wat ze zojuist samen met de leerkracht hebben ervaren biedt hen op die manier extra leer- en oefengelegenheid.
Welke mogelijkheden biedt je dagplanning om de speeltijd te verruimen? Kun je je startkring bijvoorbeeld beperken tot een groepscontactmoment om eerder te starten met het speelwerkmoment en kinderen langer te laten spelen?
Een voorbeeld uit de praktijk
Muriel (leerkracht groep 1-2) heeft samen met haar collega’s besloten om gedurende een proefperiode de speeltijd te verlengen van 65 naar 95 minuten. Ter illustratie de ‘oude’ en nieuwe dagindeling van dinsdag en donderdag naast elkaar:
Muriel geeft een voorbeeld van hoe het spel is verdiept en verbreed:
Tekening gemaakt door groep 1-2
“In de huishoek ontstaat het idee van een bruiloft. Twee kinderen vertellen dat ze in de familie onlangs een bruiloft hadden. Samen brainstormen met de kinderen levert mooie gesprekken op over trouwen. Ik haak aan door een kind uit te nodigen om samen een actielijst te schrijven. De rollen verdelen de kinderen in overleg. Er zijn meerdere kinderen die de bruid willen zijn. Dat geeft even wat onenigheid. Ze komen er samen uit door ook bruidsmeisjes te benoemen. Mooi om te zien dat deze kinderen zelf tot een oplossing zijn gekomen. Als leerkracht voeg ik toe dat bruiloften duur zijn (ik weet dat deze kinderen die al goed kunnen redeneren over geld en interesse hebben in het ‘rekenen’ met geld). Ik vertel dat er wel voor alles betaald moet worden. Dat gaan ze meteen regelen: alle activiteiten worden geprijsd en het bruidspaar rekent af met munten en briefpapier. Het wordt een zeer complete bruiloft met champagne, een bruidstaart van klei, ringen worden gemaakt van chenille draad en ze komen in een mooi doosje. De meiden brengen alles in gereedheid en zelfs de kinderen uit de bouwhoek komen helpen met het voorbereiden van de trouwruimte. Na 75 minuten vindt de bruiloft plaats met alles er op en er aan. Alle ontwikkelingsgebieden kwamen aan de orde en de betrokkenheid was zéér hoog. Wat een feest.”
Een voorbeeld van hoe Muriel gelegenheid geeft tot ondersteuning en herhalen van spelhandelingen:
“Ik ga met een klein groepje kinderen aan de slag met een rekenactiviteit met betrekking tot corresponderen (1–op–1 relaties). Zes eieren (verschillend formaat) en zes kuikens passend bij de eieren. De kinderen verkennen het materiaal eerst: eitjes open, kuikens eruit, eitjes dicht, kuikens opnieuw erin. Ik speel mee en daag hen uit: het kleinste kuiken wil in het grootste ei… wat nu? De kinderen experimenteren en lossen het probleem op: elk kuiken heeft zijn eigen ei, maar in een groot ei kunnen ook twee kleine kuikens!. Ook andere mogelijkheden worden uitgeprobeerd. Voor een kind dat net op school is ging het wat snel allemaal, hij keek meer en voelde aan de kuikens en eieren, maar nam nog niet het initiatief om deel te nemen. Als de andere kinderen een andere activiteit gaan kiezen, heeft dit kind ineens alle ruimte en zie ik hem de stappen nadoen die hij van de andere kinderen heeft gezien. Hij neemt de tijd om te experimenteren en herhaalt de activiteiten meerdere keren”. De extra speeltijd die er beschikbaar is geeft hem de gelegenheid om het nu ook zelf te doen: een succes- en leerervaring rijker!
Opbrengsten
Het lange spelen is in het begin wennen, zowel voor de leerkracht als voor de kinderen. Eenmaal gewend benutten de kinderen steeds meer mogelijkheden en verrijkt én verdiept het spel zienderogen.
Muriel: “Bij korte speeltijden zie je dat kinderen spel ook soms willen verbreden maar door tijdgebrek het niet af kunnen maken. Wat je dan ziet is dat kinderen niet hetzelfde meer oppakken en in de middag of een volgende dag weer iets anders kiezen. De betrokkenheid waar ze in zaten is verbroken en spel wordt niet meer afgemaakt. Kinderen spelen inmiddels steeds completer spel en voelen daar ook de ruimte voor. Vaak ontstaat het spelidee in de huis-/themahoek maar wordt het uitgerold over meerdere hoeken. Eerst deden alleen de spelvaardige kinderen dit, maar steeds vaker ook de iets minder vaardige kinderen die zo hun spel kunnen verrijken met de andere kinderen”.
De zelfbedachte én geboden spelimpulsen krijgen nu meer dan voorheen de ruimte om te worden uitgespeeld. En tot slot: het spelend én samen leren krijgt beter vorm: samen weten, willen en kunnen we meer, en ik doe graag nog eens (na) wat jij net hebt gedaan.
Wat kun jij doen?
Krijgen kinderen bij jou ook de tijd om het spel uit te breiden of juist te herhalen binnen het zelfde speelmoment?
Door:
Monique Jeurissen | Orthopedagoog | Senior adviseur Jonge Kind bij de CED-Groep
Muriel Neger | Intern begeleider en leerkracht
