Blog
Goede complimenten geven – Waarom ‘goed zo’ niet zo goed is
Het belang van concrete feedback op de motivatie en het zelfvertrouwen van kinderen
Zowel in deze tijd op afstand als wel in de groep willen we kinderen motiveren en het gevoel geven dat ze worden gezien. Wat we tegen de kinderen zeggen en welke complimenten we geven, heeft hier invloed op.
De kinderen zijn net klaar met opruimen en zitten in de kring. De juf vertelt blij: ‘Lieve kinderen, wat fijn dat jullie allemaal gingen opruimen toen de time-timer ging. En ik heb zelfs kinderen gezien die elkaar hielpen. Julian en Amir hebben samen de duplobak naar de kast gebracht. Dat is knap hè?! Wat een goede samenwerking (en ze maakt het gebaar van samenwerken). Toen ging het opruimen heel snel. Nu hebben we genoeg tijd om nog iets leuks te doen!”
Juf zegt in de kring: “Lieve kinderen, wat fijn dat jullie allemaal gingen opruimen toen de time-timer ging. Nu hebben we tijd om nog iets leuks te doen.”
In dit korte moment heeft de juf de kinderen concrete feedback gegeven op hoe het opruimen is gegaan en een compliment gegeven voor samenwerken. De volgende keren dat ze gaan opruimen, zullen de kinderen waarschijnlijk weer snel opruimen en vaker samenwerken. Deze manier van complimenten geven is veel effectiever dan enkel “Goed zo!” te zeggen. Daar komt bij dat deze complimenten de motivatie verhoogd en kinderen laat groeien in zelfvertrouwen. Waarom dat is, leg ik hieronder uit.
Compliment = feedback
Kinderen willen het graag goed doen. Jonge kinderen zijn gevoelig voor de waardering van de leidster en leerkracht. Wat wij tegen hen zeggen, heeft invloed op hun gevoel en gedrag. Wanneer ze een compliment krijgen beginnen ze te stralen van trots. Complimenten zijn een vorm van feedback. De feedback die leerkrachten of leidsters geven, kan het zelfvertrouwen, de motivatie en het gedrag van kinderen positief beïnvloeden, maar ook negatief. Natuurlijk zijn complimenten altijd positief bedoeld, maar niet alle complimenten zijn even effectief.
Complimenten die negatief werken
Op een dag gebeuren er een hoop dingen waarvoor je complimenten geeft. Complimenten gericht op het resultaat, op het proces, op de inzet en gedrag en op de persoon.
Complimenten gericht op het resultaat kunnen onzekerheid zaaien. Bijvoorbeeld als een kind altijd hoort dat het zo goed kan rekenen, of zo goed kan voetballen en het gaat een keer mis, dan baalt een kind enorm. Je helpt kinderen zelfvertrouwen op te bouwen, als ze weten dat fouten maken niet erg is. Onderwijsdeskundige Alfie Kohn gaat een stap verder. Hij stelt: “Als wij onze kinderen blijven prijzen om hun goede resultaten, dan daalt de interesse en het plezier van kinderen zelf, omdat kinderen voornamelijk gefocust zijn op beloningen of schouderklopjes.” [1]
Uit onderzoek blijkt dat complimenten op de persoon zelfs negatief kunnen werken [4]. Bijvoorbeeld: ‘Wat ben jij een slim kind!’ Wanneer kinderen in het onderzoek geprezen werden, omdat ze zo slim of intelligent waren, kozen ze daarna makkelijke taken. De kinderen wilden niet het risico lopen om te falen. Dan zouden ze misschien geen waardering krijgen. Of nog erger: dan zouden ze hun status als ‘slim kind’ kwijt raken [4].
Motivatie stijgt bij complimenten op inzet en creativiteit
Complimenten gericht op het proces (hoe een kind iets heeft aangepakt), inzet en het gedrag werken het best. Zij hebben het grootste positieve effect op het leerproces [2], de motivatie en het zelfvertrouwen [3]. Geef dus een compliment over de inspanning die het kind heeft verricht, het doorzettingsvermogen of vraag hoe je kind iets voor elkaar heeft gekregen en complimenteer dat. Bijvoorbeeld: ‘Dat heb je creatief opgelost!’ Of ‘Wat knap dat jij doorzet en het blijft proberen tot het lukt.’ Uit onderzoek blijkt dat kinderen die geprezen werden voor hun inzet, daarna vaker moeilijke taken kozen. Ze zochten de uitdaging juist op. Wanneer een moeilijke taak niet lukte, zetten zij door om het onder de knie te krijgen [4]. De kinderen zagen een fout niet als falen, maar als uitdaging om te leren.
“Complimenten gericht op het proces, inzet en het gedrag hebben het grootste positieve effect op het leerproces, de motivatie en het zelfvertrouwen”
Verbanden leggen tussen inzet en succes
Uit onderzoek blijkt dus dat kinderen het meest leren van feedback die concreet is en verbanden legt tussen de inzet en het succes [5]. Bijvoorbeeld: “Dit was een lastige puzzel hè? Maar je hebt goed gekeken (proces), de stukjes bij elkaar gezocht (proces) en doorgezet (inzet) en nu is de puzzel gelukt (succes)!”
Terug naar het compliment ‘goed zo’. Het compliment ‘goed zo’ kan gegeven worden wanneer het kind het juiste gedrag laat zien of het juiste antwoord geeft. Maar het is eigenlijk onduidelijk wat er ‘goed’ is en waarom het dan goed is. Het is niet concreet. Je zou in plaats van ‘goed zo’ kunnen zeggen: ‘wat knap dat jullie samen de mat opruimen!’
Tips
- Geef complimenten op de inzet of het gedrag van het kind
- Geef concreet aan wat het kind goed deed
- Benoem het verband tussen de inzet of de aanpak en het succes
- Prijs de inzet, ook wanneer een taak niet lukt. Hierdoor laat je kinderen zien dat het gewaardeerd wordt dat zij een uitdaging aan gaan en dat het gaat om het proces, niet om het resultaat.
“Je helpt kinderen zelfvertrouwen op te bouwen, als ze weten dat fouten maken niet erg is.”
Bronnen
[1] Kohn, A. (2001). Five Reasons to Stop Saying “Good Job!” Young children. https://web.archive.org/web/20150103060335/http://www.alfiekohn.org/parenting/gj.htm
[2] Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81-112.
[3] Dweck, C.S. (2018). Mindset, de weg naar een succesvol leven, Uitgeverij SWP B.V.
[4] Dweck, C.S. & Molden, D.C. (2007). Self-Theories: Their impact on competence motivation and acquisition. In A.J. Elliot & C.S. Dweck (Eds.): Handbook of competence and motivation. New York, London: Guilford Press
[5] Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. London: Routledge.
