Blog
Kinderen maken de wereld – de pedagogiek van verbinden
Overal waren kinderen samen zijn, blijkt dat er vanzelf een dynamiek ontstaat van verbinden door te delen, te verbeelden en te spelen, nog los van de interventies van volwassenen. Deze dynamiek ontstaat vrijwel direct in een groep, ook bij relatief jonge kinderen. Daarmee vinden (jonge) kinderen hun weg in een multiculturele situatie, en overstijgen ze spelenderwijs culturele grenzen. De verschillen worden niet weggepoetst, maar worden in de spelsituaties die kinderen zelf scheppen, in beelden, verhalen en woorden gerepresenteerd.
(uit: De wereld ontdekken in de klas)
Kinderen verbinden vanzelf
Bij de Universiteit voor Humanistiek is recent een onderzoek gedaan naar wat nodig is om in een klas met veel nieuwkomers van alle individuele kinderen een echte groep te maken. De onderzoekers vroegen zich af hoe de leerkrachten vormgeven aan wat zij noemen de ‘pedagogiek van het verbinden’.
De meest opvallende uitkomst is dat kinderen zelf totaal geen moeite hebben met de verschillen en zich al spelend met elkaar verbinden. Ze stuiten hierin echter wel op moeilijkheden, zoals de taalbarrière, dus voor de leerkracht of pedagogisch medewerker is een belangrijke taak weggelegd.
De creatieve professional
Een opvallende uitkomst was ook dat de professionals heel creatief zijn in hun manieren om verbinding te bevorderen. Ze gebruiken nauwelijks bestaande methoden, maar ze hebben veel onbewuste kennis die ze op een creatieve manier inzetten. Ze maken hierbij gebruik van drie typen interventies: interventies die de uitwisseling tussen kinderen bevorderen; interventies die zorgen dat de kinderen zich gezien en gehoord weten; en interventies die ruimte creëren waarin de kinderen samen ontdekkend kunnen leren over de wereld en elkaar.
Tijdens deze interventies zijn de professionals bezig verbinding te stimuleren en ze sluiten daarbij (min of meer intuïtief) aan bij de pedagogische gebieden die zich bij uitstek lenen voor verbinding, namelijk: met elkaar delen, het stimuleren van verbeelding en uiteraard via spel.
De onderzoekers hebben vele good-practices gevonden die de professionals bewust of onbewust toepassen om de verbinding tussen kinderen te stimuleren:
Verbinden door de uitwisseling tussen kinderen te bevorderen
Heel belangrijk hierbij is het stimuleren van de taalontwikkeling. Taalbarrières zijn het belangrijkste struikelblok als kinderen met elkaar willen communiceren. Professionals stimuleren kinderen hun gedachten of mening onder woorden te brengen of op een beeldende of spelende manier tot uitdrukking te brengen.
Ook organiseren de professionals leergesprekken tussen twee of drie kinderen, of laten ze opdrachten uitvoeren in kleine groepjes.
Heel goed werkt het samen bespreken van prentenboeken, en vooral het uitspelen van situaties en personages daarin. Zo wordt expliciet samen delen, verbeelding én spel ingezet.
Verbinden door te bevorderen dat kinderen zich gezien en gehoord weten
Om kinderen welkom te laten voelen en het gevoel te geven dat ze er toe doen in wie ze zijn, is het belangrijk taakjes op maat aan te bieden. De leerkrachten uit het onderzoek doen dit door leerlingen van hetzelfde niveau samen te laten werken of door leerlingen die al langer in de groep zitten, nieuwkomers te laten helpen.
Daarnaast is het belangrijk aandacht te hebben voor de ‘last’ die sommige kinderen met zich meedragen. De professionals ontdekten dat het goed werkt om de kinderen niet direct aan te spreken, maar als het kind de moed heeft iets te berde te brengen, bijvoorbeeld over hoe het was te moeten vluchten, dat moment aan te grijpen. Het werkt goed om op dat moment een gesprek met de groep te organiseren, zodat het verhaal van het kind gehoord wordt door de andere kinderen.
Verbinding bevorderen door het samen ontdekken van de wereld en elkaar
Kinderen leren hun wereld kennen door mee te doen. Professionals geven hier gehoor aan door kinderen nadrukkelijk uit te nodigen voor dagelijkse activiteiten zoals boodschappen doen of opruimen.
Andere kinderen zullen meer waardering krijgen voor een nieuwkomerkind als de leraar of pedagogisch medewerker belangstelling heeft voor de kennis en wijsheid die het kind vanuit de cultuur van herkomst meebrengt.
Pedagogiek van de verbinding
Als in al deze acties ook nog eens aandacht is voor met elkaar delen, verbeelding en spelen, dan zijn dit zeer werkbare interventies om bij jonge kinderen, zowel op scholen als in kinderdagverblijven, een krachtige pedagogiek van verbinden in de groep neer te zetten.
Bron: De wereld ontdekken in de klas – Hoe nieuwkomerkinderen met elkaar en met leerkrachten een gedeelde wereld creëren. Bas van den Berg & Isolde de Groot (red.) UvH
